شهرستان بُرخوار با وسعت ۷۷/۱۹۵۲ کیلومتر مربع با ارتفاع ۱۵۹۰ از سطح دریا می باشد که در سال ۱۳۸۶  بخش برخوار از شهرستان بُرخوار و میمه جدا و بنام شهرستان بُرخوار به مرکزیت دولت آباد شهرت گرفت . حدود ۱۸۶۳ کیلومتر مربع آن دشت و بقیه به صورت ارتفاعات است. این شهرستان ازغرب به ارتفاعات مورچه خورت و از شمال به ارتفاعات شمالی بخش بُرخوار (مرز اردستان) و از جنوب به اصفهان-تهران و از شرق به سگزی و کوهپایه محدود می شود. این شهرستان دارای ۵ شهر بنام های دولت آباد، حبیب آباد، کُمشِچه، خُورزوق و دستگرد و ۹ روستا به نام های سین، شاهپور آباد، علی آباد مَرغ ودُنبی، محسن آباد، علی آبادچی و . . . با جمعیتی بیش از ۱۰۰ هزار نفر می باشد .

مردم این شهرستان به دین اسلام و مذهب شیعه و اعتقادات مذهبی اعتقاد محکمی دارند .

محصولات کشاورزی شهرستان : گندم ، ذرت علوفه ای، چغندرقند و لَبو ، یُونجه ، آفتابگردان و باغات انگور ، انار و صیفی جات و سبزیجات می باشد. شهرستان بُرخوار افتخار وجود مرقد مطهر امامزادگانی چون امامزاده ابراهیم (نَرمی)،عبدالمؤمن حبیب آباد ،امامزاده محمود و امامزاده سید محمد دولت آباد را دارد. قدیمی ترین روستا و منطقه شهرستان بافت زیبای روستای سین با مسجد ومناره کَجِ سلجوقی آن در فاصله ۵ کیلومتری شمال شهر گز برخوار می باشد.
دستگردبرخوار
شهر دستگرد در فاصله ۱۵ کیلومتری شمال شهر اصفهان واقع شده است.این شهر مانند اغلب نقاط جمعیتی منطقه برخوار از مناطق قدیمی به شمار می‌آید. به طوری که قدمت آن به قبل از اسلام برمی‌گردد. این مرکز جمعیتی، در زمان ساسانیان «دستگردته» نامیده می‌شده است که به زبان پهلوی به مفهوم دهکده، شهر، یا زمین هموار است.
توسعه و رشد فیزیکی شهر دستگرد با توجه به هسته اولیه شهر تا سال ۱۳۴۱ معادل ۴۵/۵ هکتار و از سال ۱۳۴۱ جهت توسعه فیزیکی شهر، به سوی جاده اصلی ارتباطی منطقه برخوار با شهر اصفهان است.
جمعیت شهر در سال ۱۳۸۵ معادل ۱۵۵۲۴ نفر شامل ۷۹۶۰ نفر مرد و ۷۵۶۴ نفر زن در ۴۱۲۸ خانوار بوده است. عمده مهاجرت شهروندان دستگرد از نوع مهاجرت فصلی است که به منظور کسب درآمد در بخش کشاورزی در مناطق جنوب کشور انجام می‌گیرد.
شهر دستگرد یکی از شهرهای فوق‌العاده جوان می‌باشد به طوری که حدود ۶۴درصد جمعیت کل شهر زیر ۲۵ سال می‌باشد. ساکنین شهر دستگرد به زبان فارسی صحبت می‌کنند و دارای دین اسلام و مذهب شیعه اثنی‌عشری هستند و اعتقادات مذهبی آنان بالا است.
درآمد اکثر آنان از شغل کشاورزی است. مشاغل آزاد چون صنایع دستی، قالی‌بافی در این شهر فعال است. این شهر از پتانسیل اشتغال‌زایی –– تولیدات لبنی و کشاورزی برخوردار است و برخی از احتیاجات استان را نیز تأمین می‌نماید. افزایش جمعیت بالارفتن میزان سواد و رشد فرهنگی شهروندان، افزایش سطح درآمد و هزینه، شهر دستگرد را نسبت به گذشته خود، متفاوت کرده است. شهروندان آن متدین و انقلابی و پایبند به ارزش‌های دینی و ولایتمدار هستند به طوری که برگزاری مراسم و مناسبت‌ها، راهپیمایی‌ها و انتخابات و کلیه صحنه‌های اجتماعی در این شهر، شور و حال وصف‌ناپذیری دارد.
دستگرد دارای اماکن تاریخی و باستانی متعددی است از جمله می‌توان امامزاده ادهم(ع)، مسجد جامع، حمام قدیمی و ۸ خانه تاریخی را نام برد

دولت آباد: شهر دولت آباد با پیشینه ای به دوران صفویه در فاصله ۱۰ کیلومتری شمال شرق شهر اصفهان قرار دارد. هسته اولیه این شهر از مجموع چند روستا چون صالح آباد ، بتکاآباد(بُتکده آباد) و دُرّه در زمان صفویه به صورت یک قلعه تشکیل گردید و نام دولت آباد بر آن بنا نهاده شد (به علت تشکیل هسته اولیه شهر توسط حکومت). محله های قدیمی دولت آباد تا چند دهه گذشته ( بنا به بافتی که داشته است ) بنام محله های گرگو ، محله شاه نشین ، محله سَر جوب ، محله شتر خوان بود . با توجه به همسایگی شهر دولت آباد با اصفهان و ایجاد منطقه صنعتی در امتداد جاده اصلی این شهر با اصفهان روز به روز بر رونق آن افزوده شد و هم اکنون جمعیتی حدود ۳۰۰۰۰ نفر را به خود اختصاص داده است و وسعت آن در عرض ۲۰ سال دو برابر شده و هم اکنون روستاهایی چوم لودِریچِه ، امازاده نَرمی ، کربکند، زمان آباد جزء لاینفک شهر به حساب می آیند و وسعت شهر به ۹۸۵ هکتار با آب و هوایی گرم و خشک می باشد . از آثار تاریخی شهر می توان مسجد ۱۲ امام ، خانه های تاریخی رنجبران و صادقی ، بُرجهای کبوتر چهارقلو و پِستانَک و بُرج آقا ، مسجد کُربه کَند و . . . را نام برد . دولت آباد با توجه به مرکزیت شهرستان دارای امکانات بیمارستانی و دانشگاهی وخدماتی قابل توجهی برای خدمت به شهروندان و دیگر هموطنان می باشد . دولت آباد از شرق به حبیب آباد و جاده های اردستان و نایین و از غرب به شهر تاریخی گز بُرخوار و آزاد راه اصفهان به تهران راه دارد .

مسجد ۱۲ امام دولت آباد : مسجد ۱۲ امام دولت آباد بنایی است از دوران صفوی که در داخل بافت قدیم شهر واقع گردیده است . این بنا به صورت مربع شکل در دو طبقه ساخته شده که طبقه زیرین آن به عنوان سَردابه و طبقه بالایی یا همکف آن به عنوان مسجد جهت اقامه نماز استفاده می شود . این مسجد با ۲ متر ارتفاع از سطح زمین ،  بنایی بدون حیاط می باشد . البته در حال حاضر فضایی در پشت مسجد به عنوان حیاط در اختیار مسجد می باشد. این بنا با فضایی مربع شکل در زیر سقفی گنبدی شکل خود که دور تا دور آن را رواقهایی در دو طبقه احاطه کرده است ساخته شده و محراب جدیدالاحداث آن در ضلع جنوبی قرار دارد. نمای بیرونی و سر در مسجد از آجر و داخل بنا با گچ بُری ، سفید کاری شده که در سالهای اخیر نیز آئینه کاری هایی به آن اضافه گردیده است . در مجاورت مسجد ۱۲ امام امامزاده سید محمد قرار دارد که ساختمان آن جدیدالاحداث و نماکاری شده است. فضای سبز زیبایی جلوی امامزاده و مسجد ۱۲ امام وجود دارد که ویژگی خاصی را به محدوده بافت پیرامون آثار داده است . گرچه مسجد جامع و حمام قدیمی شهر در سالهای اخیر تخریب شده ولی هنوز هم داخل بافت خانه هایی به سبک قدیم و دارای قدمتی کُهن یافت می شود.

حبیب آباد : شهر حبیب‌آباد با جمعیت تقریبی ۸۵۰۰ نفر و وسعت ۲۴۰ هکتار، به عنوان مرکز بخش حبیب آباد از توابع شهرستان بُرخوار می باشد. حبیب آباد در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی شهر اصفهان در مسیر اصفهان به اردستان  واقع شده ‌است . کار اصلی مردم حبیب آباد کشاورزی ، دامداری و مشاغل اداری -خدماتی می‌باشند . این شهر با تاریخی کُهن از قرنهای گذشته با بزرگانی چون معلم حبیب آبادی ، آیت الله شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی ، دکتر عباس ادیب و نقاط دیدنی مانند امامزاده عبدالمؤمن حبیب آباد ، مسجد جامع ، حمام های قدیمی ، انبار نمک ، برج کبوتر اکبرآباد و پارک جنگلی ۲۴۰ هکتاری برای احداث کمپینگ گردشگری پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر دارد. در همین راستا این پارک از اهداف سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای احداث کمپینگ گردشگری می باشد . وجود مزارع کشاورزی و دامداریهای متعدد در حریم این شهر،کشاورزی منطقه را دگرگون کرده است ولی متأسفانه کمبود آب در این منطقه نیز موجب نگرانی کشاورزان و دامداران شده است . حبیب آباد از غرب به دولت آباد و از شمال با اردستان ارتباط دارد.

کُمشِچه : شهر کمشچه آخرین شهر در شمال شهرستان بُرخوار و دروازه شهرستان در فاصله ۸ کیلومتری شمال حبیب آباد و در مسیر اصفهان به اردستان می باشد . کمشچه با ۳۹۸۸ نفر جمعیت و ۲۰۲۹ متر ارتفاع از سطح دریا در سال ۱۳۸۶ با تأسیس شهرستان بُرخوار به شهر تبدیل شد. اهالی ساکن در کمشچه با یکدیگر با گویش محلی صحبت می‌کنند . از آثار تاریخی آن می توان بُرج و باروی قدیمی، خانه حاج قاسمی ، قلعه و حمام تاریخی آن را نام برد. از هنرهای سنتی و صنایع دستی آن قالی بافی و پخت نان محلی را می توان نام برد مخصوصاً نان خشک و بِرِشتِه آن که هر روزه ۱۸ تن آرد در این شهر به نان تبدیل و به شهرهای مجاور در استان صادر می گردد.

شهر خُورزوق: این شهر در ۳۲ درجه و ۴۸ دقیقه عرض شمالی از خط استوا و ۵۱ درجه و ۳۷ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ با ۱۵۷۲ متر ارتفاع از سطح دریا قرار دارد. خُوروزق در سال ۱۳۴۵ شهر شد که با مرکز شهرستان برخوار فاصله چندانی ندارد. این شهر از جنوب در ۴ کیلومتری شمال اصفهان و از شمال در ۵ کیلومتری مرکز شهرستان برخوار « شهر دولت آباد» هم مرز شهرستان شاهین شهر و میمه و تا تهران ۴۱۰ کیلومتر فاصله دارد در بخش مرکزی شهرستان بُرخوار  قرار گرفته و جمعیت آن امرزوه بیش از بیست هزار نفر است. خُورزوق در زبان عامیانه خُورزوک گفته می‌شود. در واقع خُورزوق مُعرب خُورزوک است. خُور به معنی خورشید و روشنایی و زوک به معنی سرزمین است. (خورزوک یا سرزمین آفتاب). مردم خورزوق به زبان محلی صحبت می‌کنند. محله‌های قدیمی این شهر عبارت‌اند از : محله درب مسجد بزرگ ، محله عربها ، محله درب حمام نو و قدیمی ترین بنای شهر مسجد جامع متعلق به دوران تیموری است که به صورت دو ایوانی با گنبدی کوچک ساخته شده است . از دیگر آثار تاریخی این شهر می توان خانه برومند را نام برد. شهرخُورزوق دارای خانه ها و آثار تاریخی دیگری چون تکایا و مساجد قدیمی می باشد. با وجود مواد اولیه و ابزار بومی ، از صنایع دستی این شهر می توان قلمزنی، منبت ، کاشی مُعَّرق و هفت رنگ ، سراجی سنتی و سرامیک ، گلیم بافی و بویژه سفره قلمکار را نام بردکه۷۰  % تولید قلمکار کشور را برعهده دارد. 

مسجد جامع خورزوق :  مسجد جامع خورزوق واقع در مرکز شهر و داخل بافت قدیم شهر یکی از بناهای تاریخی به سبک دو ایوانی با مساحتی حدود ۱۰۰۰ متر که فضای اصلی بنا در جبهه جنوبی و زیر گنبد و پشت ایوان جنوبی مسجد واقع است . در دو طرف ایوان رواقهایی است که از طریق فضای پشت این رواقها با فضای مربع شکل زیر گنبد راه دارد. مصالح اصلی بکار رفته در این بنا خشت و آجر است که در سالهای اخیر بر اثر بی اطلاعی هیأت امناء کاشی کاریهایی به این مسجد اضافه شده است . داخل ایوان و گنبد خانه با تزئینات گچ بری و خط های لاجورد مُزیّن گردیده است . در داخل محراب راه ارتباطی به فضای پشت محراب و گنبد خانه قرار دارد که نشان دهنده قدیمی ترین قسمت بنا می باشد. در جبهه غربی حیاط مسجد ، شبستان واقع است و مساحتی حدود ۳۰۰ متر را به خود اختصاص می دهد . ایوان شمالی مسجد که رو به خیابان است در دو طرف خود دارای سردر های زیبایی با تزئینات گچی و رنگ می باشد که متأسفانه سر در شرقی آن در سالهای گذشته تخریب شده است . انتهای ایوان رو به خیابان از طریق شبکه های آجری با فضای بیرون مسجد ارتباط دارد. آنچه بیشتر به چشم می خورد اقدامات خوب و شایسته سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری است که در سالهای اخیر در جهت حفظ و مرمت این بنای با ارزش صورت گرفته است.

صنایع دستی : گر چه نام سفره قلمکار با نام اصفهان خوگرفته ولی بعد از زمان صفویه و مشکلات حکومت شاه سلطان حسین حمله افغانهاو . . .  در اصفهان شاگردان و استادکاران سفره قلمکار که عمدتاً اهل شهرهای اطراف و بویژه دلیگان شهر خورزوق بودند کارگاههای خود را به زادگاه شان که در آن فراوانی آب قنات و زمین های مسطح برای کار و پهن کردن سفره قلمکارهای پرداخت شده بود منتقل کردند و تولید سفره قلمکار در همین شهر رونق گرفت و هنوز هم تولید و برای عرضه به گردشگران به اصفهان برده می شود . در حال حاضر با وجود بیش از ۱۰۰ کارگاه سفره قلمکار در دلیگانِ خورزوق به جرأت می توان گفت که بیش از  %۷۰ تولید سفره قلمکار استان و کشور در این شهر و به شیوه سنتی با وسابل و پارچه های کتان خالص و رنگهای طبیعی تولید می شود و به تمام نقاط کشور و حتی جهان صادر می گردد. از دیگر صنایع دستی این منطقه و شهرستان می توان مُنبت کاری، مُعرق کاری روی چوب ، چرم دوزی ، مُشبک کاری ، قلم زنی و . . . را نام برد. شما می توانید صنایع دستی اصفهان را با قیمتی مناسب و ارزانتر از اصفهان در این شهر خریداری کنید .

مَرغ و دُنبی – علی آبادچی – پروانه و… : از مجموعه روستاهای شهرستان بُرخوار که در حاشیه کویر واقع است می توان روستاهایی چون مَرغ، دُنبی ،علی آبادچی و پروانه، علی آبادملاعلی ، شورچه و . . . را نام برد . این روستاها از نظر گردشگری دارای پتانسیل بالایی می باشند. از جمله آثار تاریخی این روستا ها می توان کاروانسرای آجری– سنگی روستای دُنبی، قلعه و برج مَرغ، آسیاب آبی مَرغ و مناظر طبیعی و غارهای زیبای اطراف را نام برد. از سالیان دراز زنان و دختران این روستا به سبب کم آبی و کویری بودن منطقه و نبودن کشاورزی و دامداری مناسب در جهت کمک به خانواده به هنر زیبای قالی بافی مشغول اند .

روستای سین : در فاصله ۵ کیلومتری شمال شهرگز بُرخوار ، روستایی سین به عنوان قدیمی ترین روستای شهرستان بُرخوار و هم مرز با شهرستان شاهین شهر و میمه قرار دارد . این روستا پس از شهرگز بُرخوار قدیمی ترین روستا در شمال اصفهان است که با حفظ بافت تاریخی و خانه های قدیمی میراث دار سُنت ها و آداب و رسوم گذشتگان خود بوده اند. ۹۰ درصد مردم این روستا به کشاورزی و تولید گندم ، جو و صیفی جاتی چون خربُزه ، هندوانه و گَرمَک و . . .  مشغول هستند. جوانان و دلیرمردان این روستا با نثارجان خویش در راه اسلام و پیروزی انقلاب در جنگ تحمیلی یادگاری ارزشمندی از خود بر جای گذاشته و خماسه های جاوید آفریدند . از آثار قابل توجه این روستا مسجد و مناره    سلجوقی ، برج های کبوتر و بافت قدیمی با خانه های تاریخی صفوی و قاجار و امامزاده سید کمالدین را می توان نام برد.

مسجد و مناره سین :  مسجد و مناره سین متعلق به دوران سلجوقی است که در فاصله ۵ کیلومتری شمال شهر گز بُرخوار و در مرکز روستای سین با مساحتی بالغ بر ۴۰۰ متر مربع به سبک دو ایوانی واقع گردیده است . اصلی ترین قسمت بنا ، ایوان جنوبی با محراب سلجوقیِ زیبایِ آجری با ترئینات گچ بُری بی نظیر آن است که فضایی به ابعاد ۵/۶ * ۴ متر در ضلع غربی مسجد ، شبستانی زیبا و کوچک و مناره ای به ارتفاع ۳۰ متر که از وسط کج شده و اختلاف شاغول ۳۰/۱متری از بالا تا پایین مناره را دارد چشم هر بیننده ایی را به سمت خود و آسمان آبی بالای آن جلب می کند . کتیبه ای در پایین مناره  به خط کوفی آجری برجسته در ۴ سطر  نام سازنده و سال ساخت مناره را به سال ۵۲۶  ه . ق بیان می کند. از دیگر ویژگی های بنا کتیبه کاشیِ فیروزه ای به خط کوفی مزین به آیه ۳۳ سوره فصلت به عنوان بلندترین کتیبه تاریخی در بالای مناره است .

امامزاده سید کمال الدین از نوادگان امام صادق (ع) است که در روستای تاریخی سین برخوار مدفون شده است با توجه به کرامات ایشان و اعتقات مردم شیعه و شهید پرور روستای سین اهالی روستا گلزار شهدای و قبرستان روستا را نیز در اطراف امامزاده قرارداده اند و درتمام روزهای پایان هفته به زیارت امامزاده و شهدا میروند و با نذر و نیازهای خود و طلب شفاعت از امامزاده حاجات خود را از خداوند طلب می کنند. 

شاهپور آباد : ازقدیمی ترین و پر جمعیت ترین روستاهای شهرستان برخوار که جمعیتی نزدیک به ۶۰۰۰ نفر را در خود جای داده روستای شاهپور آباد بُرخوار است . این روستا که در سال ۸۹ به عنوان یکی از شهرهای شهرستان به تایید هیات دولت رسیده است در فاصله ۵ کیلومتری شمال جاده دولت آباد به حبیب آباد واقع است . از آثار تاریخی بجا مانده این روستا برج کبوتر ( برج بزرگ) و برج های کبوتر چند قلو ، خانه های اربابی، قلعه دُرمیان و تکیه تعزیه را می توان نام برد که قدمت آنها به دوران صفویه می رسد . محراب مسجد جامع شاهپور آباد از محرابهای معروف ایلخانی و قبل از آن بوده که متأسفانه در دهه های گذشته این مسجد کاملاً تخریب و نوسازی شده است .

امامزاده ابراهیم معروف به امامزاده نَرمی : امامزاده ابراهیم ابن موسی بن جعفر (ع) معروف به امامزاده نَرمی در فاصله ۳ کیلومتری مرکز شهر دولت آباد و در منطقه یامحله ای بنام نَرمی واقع گردیده است. این امامزاده از فرزندان موسی بن جعفر و برادر امام رضا (ع) می باشد که در تمام طول سال به ویژه پایان هفته و ایام سوگواری ائمه معصوم پذیرای زائران زیادی از گوشه و کنار شهرستان و استان و حتی خارج از کشور است . زائران و مردم این منطقه با مراجعه و توسل و شفاعت قراردادن امامزادگان لازم التعظیم ، از خداوند تبارک و تعالی طلب شفاعت و مغفرت کرده و اعتقادات محکمی به آن بزرگوار دارند . گرچه ساختمان قدیمی امامزاده ابراهیم در سالهای اخیر برای گسترش فضای آن تخریب شده ولی به همت و کمکهای مردم و زائران بازسازی و درحال تکمیل و زیبا سازی فضاهای اطراف است